Hepimiz zaman zaman tenkitçi insanlarla başa çıkmak zorunda kalırız. Bilirsiniz, odanın bir ucundan ötedeki çatlağı görüveren, istenmeyen öğütler veren, sık sık şikâyet eden ve yargıda bulunan, negatif olan ve memnun etmesi imkânsız görünen insan tipi…
Hepimiz tenkitçi olabiliriz. Her gün, çevremizde olup biten her şeyi bilinçli ya da bilinçsiz olarak eleştiririz. Ne yazık ki, bazı insanlar çoğumuzun kendimize saklamayı öğrendiğimiz düşünceleri dile getirme eğilimi içindedirler. İşler istediğimiz gibi gitmeyince ya da hiç tadımız yoksa tenkitçi olmak kolaydır. Doğrudur; bedbaht insanlar, bedbaht şirketleri tercih ederler. Tenkitçi insanlar, aynı negatif tavırları paylaşan insanların yanında kendilerini daha iyi hissederler. Diğer insanların eleştirel özellikleriyle nasıl başa çıkacağımızı öğrenmek için zaman harcamadan önce, kendimizi kontrol altına aldığımızdan emin olalım.
Özellikle birlikte yaşıyor, çalışıyor ya da aynı kulübe gidiyorsak, tenkitçi biriyle geçinmek son derece zor olabilir. Tenkitçi insanlarla daha iyi geçinmenizi sağlayacak 10 ipucunu aşağıda bulabilirsiniz:
1. İnsanları neyin tenkitçi yaptığını anlamaya çalışın.
Kırıcı insanlar, her zaman kırıcı davranırlar. Pek çok tenkitçi, daha çocukken eleştiriye maruz kalmıştır ve pozitif bir ortamda yetişmediğinden, güven ve sağlıklı kimlik hissini geliştirmemiştir. Kendilerini küçük görmeye eğilimlidirler ve sonuç olarak, hem kendileri hem de başkaları için belirledikleri gerçekçi olmayan standartlara ulaşmaya çalışırken, kendilerini
(genellikle sinirli olsalar da) çok iyi hissederler. Tenkitçi insanlar, sıklıkla, diğer insanları küçümseyerek kendilerini daha iyi hissetme ihtiyacıyla motive olurlar. Onların motivasyonunu anlamak, empati ve şefkat -tenkitçi insanlarla geçinmenize yardımcı olacak iki nitelik- duymamıza yardımcı olabilir.
2. Kurunun yanında yaş da yanmasın.
Tenkitçi insanlar, diplomasi ve nezaketten yoksun olsalar da insan ve durumlar hakkında doğru tespitlerde bulunma yetisine sahiptirler. Duyduklarınızı fazla önemsememeyi tercih edebilirsiniz; ama ne dediklerini dikkatle dinleyin; çünkü mesajın keskin çizgileri altında genellikle değerli bir bilgi saklıdır.
3. Sizi eleştirenle yüz yüze gelmeye istekli olun.
Kişilerarası sorunlarla yüzleşmek kolay değildir; ama genel olarak, en iyi yaklaşımdır. Yaşamınızdaki tenkitçiye, sizinle etkileşimde bulunma biçimi hakkında ne hissettiğinizi söylemeye istekli olun. Bu, değişimi garantilemez; ama fikir ve hislerinizi ifade ederek, kendi duygu ve davranışlarınızı daha iyi yönetebilirsiniz. Duyguların ifadesi, acı hissetme ve dolayısıyla pişmanlık duyacağınız şeyleri yapma ya da söyleme ihtimalinizi azaltır.
4. Eleştiriye değil, gerçeğe odaklanın.
Biri sizi tenkit ederse, eleştirinin üzerinde durma isteğiyle mücadele edin. Mesajdan çıkaracağınız bir ders varsa çıkarın; ama sonra yolunuza devam edin. Negatif yorum üzerinde düşünmek yerine, sahip olduğunuz beceri, yetenek ve güçlü yanlara odaklanın.
5. Tenkitçi insanla paylaştığınız şeye dikkat edin.
Kendiniz ya da bir başkası hakkındaki kişisel ya da önemli bilgileri bir tenkitçiyle paylaşmak, her zaman akıllıca olmayabilir. Bu tür bir bilgi vermek, dertsiz başınıza dert almaktır; çünkü tenkitçi insanlar, genellikle olayları bağlamından koparır, bilgileri yanlış yorumlar ya da abartır ve fikirlere negatif yorum katarlar. Neyi açıklayıp neyi açıklayamayacağınızı ayırt etmeyi öğrenin. Şüphede kalırsanız, paylaşmayın.
6. Başkalarını eleştirmekten kaçının.
Tenkitçi birinin yanındaysanız, başkalarını eleştirme tuzağına düşmek kolay olabilir. Eleştiriye katılmak, yalnızca tenkitçi kişinin kafasındaki davranışı doğrulamaya yarar ve dedikoduya geçiş çok yakındır. Bugün eleştiri bir başkası hakkındadır; yarın size yöneltilebilir.
7. Tenkitçi insanlarla geçirdiğiniz zamanı kısıtlayın.
Tenkitçi biriyle geçirdiğiniz zamanı sınırlamakta fayda var. Bu kişiler eşiniz, ebeveyniniz ya da patronunuz ise bunu yapmak elbette zor olabilir. Ama, onlarla etkileşim düzeyinizin kısmen sizinle yapıcı ve uygun bir biçimde iletişim kurma isteklerine bağlı olduğunu bilmelerini sağlamak, sizin için daha hayırlıdır. Tenkitçi kişi eşinizse, profesyonel bir evlilik danışmanından
destek almak fayda sağlayabilir.
8. Tenkitçi insanlara tepkinizi kontrol edin.
Eleştiriye nasıl yanıt verdiğinize çok dikkat edin. Kızgınlık, incitme ya da gözdağı ile tepki verirseniz, eleştirel davranışı teşvik edersiniz. Tenkitçi insanların, alıştıkları biçimde davranma isteklerinin temelinde, genellikle diğer insanlarda uyandıracakları tepkiler yatar. Aşırı tepki vermemeyi öğrenirseniz, tenkitçi kişi büyük ihtimalle, tepki verecek bir başka kişiye
yönelecektir.
9. Tenkitçi kişinin ihtiyaçlarını anlamaya çalışın.
Tenkitçi bir kişinin duygusal “benzin deposu” genellikle çok az doludur. Eleştiri, bazen içsel bir ihtiyacın dışavurumu olabilir; bu genellikle kendini değerli ve önemli hissetme ihtiyacıdır. İçten bir iltifatın, tebriğin ya da ilgi gösterisinin ilişkinizi nasıl geliştirdiğini görmek şaşırtıcı olabilir.
Duygusal benzin depoları tam dolu olan insanlar, başkalarına kötü davranma ihtimali en düşük olanlardır.
10. Gerçekçi beklentilere sahip olun.
Tenkitçi insanlar bir gecede değişmezler. Olumlu yönde ilerleme gösterseler bile zaman zaman, özellikle de stres altındayken, eski yöntemlerine başvurmak isteyebilirler. Gerçekçi beklentiler, etkileşimlerinizi yönlendirmenize yardımcı olacak ve büyük ihtimalle daha sağlıklı bir ilişkiyle
sonuçlanacaktır.
